پلیمر یا بسپار، به مولکول‌های بسیار بزرگی گفته می‌شود که از اتصال صدها مونومر به یکدیگر و تبدیل آنها به زنجیره‌های بلند تشکیل می‌شود. کلمه پلیمر ریشه یونانی داشته و از کلمه “پلی” به معنای چند و “مر” به معنای بخش یا قسمت تشکیل شده است.
مونومر چیست؟
مونومر به کوچکترین واحد تکرار شونده پلیمر گفته می‌شود. به عنوان مثال اگر یک تسبیح را به عنوان یک زنجیر پلیمر در نظر بگیرید، دانه‌های تسبیح حکم مونومرهای آن را خواهند داشت.
پلیمریزاسیون چیست؟
فرایندی است که در طی آن مولکول‌های مونومر به یکدیگر متصل شده و یک مولکول بزرگ پلیمر را تشکیل می‌دهند. در واقع در فرایند پلیمریزاسیون مونومرها از طریق واکنش های شیمیایی به هم پیوند داده شده و پلیمر را تشکیل می‌دهند.
انواع پلیمر:
در حالت کلی پلیمر در دو نوع طبیعی و مصنوعی در بازار موجود است. پلیمرهای طبیعی به پلیمرهایی گفته می‌شود که در طبیعت وجود دارند و از آن به دست می‌آیند. به عنوان مثال لاستیک و چوب که از هیدروکربن‌های ساده تشکیل شده‌اند، جزء پلیمرهای طبیعی هستند.
برخی از پلیمرهای طبیعی مانند نشاسته، سلولز، پروتئین و اسیدهای نوگلئیک برای زندگی انسان بسیار مهم هستند. چراکه دارای کاربردهای بسیاری می‌باشند که در این قسمت به صورت کامل در مورد آنها صحبت خواهیم کرد:
✔️ نشاسته (Starch): ممکن است برای شما نیز این سوال پیش بیاید که آیا نشاسته پلیمر است؟ در پاسخ باید گفت که بله؛ نشاسته نوعی گلوکز است که به عنوان اندوخته غذایی در گیاهان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
✔️ سلولز (Cellulose): این پلیمر نیز از گلوکز ساخته شده و ماده اصلی تشکیل‌دهنده گیاهان است. در حقیقت نشاسته و سلولز ، حاصل غذاسازی و فتوسنتز گیاهان هستند. برای تولید محصولات کاغذی، منسوجات و سایر مواد مانند سلفون مورد استفاده قرار می گیرد.
✔️ پروتئین (Proteins): پروتئین‌ها نیز نوعی پلیمر حاصل از آمینو اسیدها هستند و به طور معمول زنجیره‌ای بین 20 تا 1000 اسید آمینه را شامل می‌شوند که در ساختارهای پیچیده‌ای با هم ترکیب شده‌اند. پروتئین‌ها یکی از مهمترین موادی هستند که بدن انسان به آن نیاز داشته و باید به آن برسند.
✔️ اسیدهای نوکلئیک (Nucleic Acids): این نوع اسید پلیمری ناشی از نوکلئوتیدها است. برای مثال DNA و RNA از نمونه‌های بارز نوکلئیتیدها هستند.
منظور از پلیمرهای مصنوعی، پلیمرهایی هستند که توسط انسان ساخته شده و در انواع و اقسام صنایع کاربرد دارند و مورد استفاده قرار میگیرند، همچنین قیمت پلیمرهای مصنوعی نیز مانند پلیمرهای طبیعی، بسته به کاربردی که دارند با یکدیگر متفاوت هستند.
انواع پلیمرهای مصنوعی به صورت زیر است:
✅ پلاستیک
پلاستیک‌ها موادی هستند که از مولکول‌های بزرگ و سنگین تشکیل شده و توسط فشار و حرارت شکل گرفته و مورد استفاده قرار میگیرند. یکی از ویژگی‌های خوب پلاستیک مقاومت بالای آنها دربرابر نیروی وارده است.
✅ لاستیک
لاستیک‌ها نیز یکی دیگر از پلیمرهای مصنوعی هستند که به آسانی تغییر شکل نمی‌دهند اما در دمای بالا، تا 300% افزایش طول دارند و با کم شدن دما به حالت اولیه خود باز می‌گردند.
✅ کامپوزیت
کامپوزیت‌ها نیز موادی هستند که از دو سازنده کاملا متفاوت از نظر خواص مکانیکی ساخته می‌شوند. کامپوزیت‌ها یکی از انواع بسپارهای پرکاربرد هستند.
✅ رنگ
رنگ‌ها نیز نوعی پلیمر پوشش‌دهنده هستند که در تزئین و حفاظت از کار نقش موثری دارند.
✅ چسب
به هر ماده معدنی یا عالی که قادر باشد مواد را از طریق سطحشان به هم متصل کند چسب می‌گویند و چسب ها نیز یکی دیگر از انواع پلیمرهای مصنوعی هستند.
✅ فوم
فوم‌ها مواد جامدی هستند که توسط گاز منبسط شده و دارای تعداد بسیاری حفره (Cell) با شکل و اندازه یکسان هستند. فوم‌ها نیز نوعی پلیمر مصنوعی هستند که در صنایع زیادی کاربرد دارند.
ویژگی های پلیمر چیست؟
- مقاوم در برابر ضربه
- شکنندگی
- شفافیت
- قیمت مقرون به صرفه
- انعطاف پذیری
- شکل پذیری
- دارای خاصیت کشسانی
کاربرد پلیمر چیست؟
پلیمرها از زمانی که کشف و اختراع شدند، به علت وجود تنوع بالا و همچنین خواص و ویژگی‌های مناسب، در بسیاری از صنایع به کار گرفته شدند. ما در این قسمت به چند مورد از این کاربردها که روی قیمت پلیمر تاثیر بسزایی دارند، اشاره خواهیم کرد:
- حمل و نقل: حمل و نقل‌های ریلی، عمومی، هوایی یا حتی نظامی
- غدایی: بطری‌های آبمیوه و ظروف یک بار مصرف
- نساجی: الیاف‌های پلیمری، لباس فضانوردان یا لباس‌های محافظ
- خودرو سازی: ساخت صندلی، شیشه‌ها، تایر، سپر یا انواع درزگیر
- برق و الکترونیک: لوله‌های کامپوزیتی عبور کابل، تیرهای کامپوزیتی و پلیمرهای رسانای جریان الکتریسیته
- پزشکی: نانو پلیمرها در مهندسی بافت، در رهایش کنترل شده دارو، بازسازی بافت یا پوشش دهی انواع زخم و مهندسی پزشکی
- پتروشیمی: تجهیزات صنایع پتروشیمی، رنگرزی و پوشش‌دهی
- عمران: آسفالت، قیر یا مهندسی سازه ویتن پلیمری
- نظامی: اسلحه‌های شخصی، جنگ افزارهای بزرگ، موشک و هواپیما
- ساختمان: در کاهش مصرف انرژی ساختمان یا ساخت انواع پوشش‌دهنده ساختمان توسط پلیمر ساختمانی
نتیجه گیری
ما در این مقاله وبلاگ راد پلیمر سعی کردیم شما را به صورت کامل با پلیمر و کاربردهای آن در صنعت آشنا کنیم. مواد پلیمری در قرن بیستم تولید و وارد زندگی بشر شد که تاکنون زمینه‌ساز تحولات زیادی در پیشرفت تکنولوژی و تغییر سبک زندگی بشر شده‌اند.
مواد پلیمری بیشتر از مشتقات نفت و گاز تولید می‌شوند؛ با این حال همانطور که در مقاله نیز گفته شد، برخی از مواد پلیمری پایه زیستی دارند یعنی از طبیعت استخراج شده‌اند.
حال می‌توانید جهت کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره با کارشناسان ما تماس حاصل فرمایید.
بدون دیدگاه